Çalışan Hakları 2025 Rehberi

Günümüzde birçok çalışan, iş akdinin işveren tarafından ani ve gerekçesiz biçimde feshedilmesiyle karşı karşıya kalabiliyor. Özellikle haksız veya geçersiz nedenle işten çıkarılan işçilerin, haklarını zamanında ve doğru adımlarla araması büyük önem taşıyor. Bu yazıda, işten haksız çıkarılma durumunda neler yapılabileceğini, hangi hakların doğduğunu ve nasıl bir yol izlenmesi gerektiğini ele alıyoruz.

---

📌 Haksız Fesih Nedir?

İşverenin, İş Kanununa aykırı şekilde ve geçerli bir sebep göstermeden iş sözleşmesini sona erdirmesi durumuna “haksız fesih” denir. İşverenin fesih bildirimi yaparken, yasada sayılan geçerli veya haklı nedenlerden birine dayanması gerekir. Aksi halde, işçi ve tazminat talepleri gündeme gelebilir.

Geçersiz sebepler nelerdir?

• Performans düşüklüğü gerekçesinin somut verilere dayanmaması
• Hamilelik, sendika üyeliği gibi nedenler
• Keyfi veya kişisel anlaşmazlıklardan kaynaklı fesihler

---

⚖️ Haksız İşten Çıkarılınca Sahip Olunan Haklar

İş sözleşmeniz haklı bir sebep olmaksızın feshedildiyse, aşağıdaki yasal haklardan yararlanma imkânınız doğabilir:

• İşe İade Davası (Belirli şartlar varsa)
• Kıdem tazminatı
• İhbar tazminatı
• Boşta geçen süre ücreti
• Yıllık izin, fazla mesai, resmi tatil alacakları
• İşsizlik maaşı hakkı

Not: Tüm bu hakların kazanımı, fesih gerekçesinin içeriğine ve sürece uygun davranmanıza bağlıdır.

---

📅 İşe İade Davası Açma Süresi

Haksız yere işten çıkarılan bir çalışan, fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde işe iade davası açmalıdır. Bu sürenin kaçırılması halinde işe dönüş hakkı kaybedilir. Eğer mahkeme işçinin lehine karar verirse:

• İşveren, işçiyi işe başlatmak zorunda kalabilir
• Başlatmazsa, tazminat ve boşta geçen süre ücreti ödemesi gerekir

Not: Bu dava sadece 30 ve üzeri çalışanı olan işyerlerinde ve en az 6 ay çalışan işçiler için geçerlidir.

---

💼 Kıdem ve İhbar Tazminatı Şartları

🔹 Kıdem Tazminatı:

En az 1 yıl çalışan ve iş sözleşmesi işveren tarafından haksız şekilde feshedilen işçi bu tazminata hak kazanır. Tutar, çalışılan yıl sayısına ve brüt maaşa göre hesaplanır.

🔹 İhbar Tazminatı:

İşverenin, önceden bildirim yapmadan iş sözleşmesini feshetmesi durumunda ödenir. Bildirim süreleri aşağıdaki gibidir:

• 0-6 ay: 2 hafta
• 6 ay – 1,5 yıl: 4 hafta
• 1,5 yıl – 3 yıl: 6 hafta
• 3 yıl ve üzeri: 8 hafta

---

👩‍⚖️ Dava Süreci ve Delil Önemi

Haksız fesih iddiasının ispatı açısından, aşağıdaki deliller büyük önem taşır:

• İş sözleşmesi
• Fesih bildirimi (varsa)
• Tanık beyanları
• SGK hizmet dökümleri
• İşyeri iç yazışmaları ve performans kayıtları

Not: İşverenin haklılığını ispat yükümlülüğü vardır. Ancak işçi, haksız fesih iddiasını desteklemelidir.

---

📲 Tazminatlar Nasıl Talep Edilir?

İşçi, hakkı olan tazminatları önce işveren ile görüşerek talep edilebilir. Bu mümkün olmazsa:

• Arabuluculuk başvurusu zorunludur. (ön koşuldur)
• Uzlaşma sağlanamazsa iş mahkemesinde dava açılır.

💡 Sonuç: Ne Yapmalı?

İşten haksız yere çıkarıldığını düşünen bir çalışanın, haklarını zamanında ve hukuka uygun şekilde araması büyük önem taşır. Haksız feshin yaratacağı mağduriyetin giderilmesi için, yasal sürelere dikkat edilmeli, belgeler toplanmalı ve başvuru yolları bilinmelidir.

Hukuki dayanakları ve şartları dikkate alarak doğru adımların atılması, tarafların haklarını korumalarını ve adil bir sonuca ulaşmalarını sağlar. Bu süreçte uzman bir hukukçuyla çalışmak, tarafların lehine olacaktır ve doğru sonuca ulaşma şansını artıracaktır.